Lymfoedeem

Naast ons bloedvatenstelsel bevindt er zich in ons lichaam een tweede stelsel, namelijk het lymfestelsel. Het lymfestelsel is een afvoerend systeem en begint in de weefsels om van daaruit lymfe te vervoeren naar steeds grotere lymfevaten. Lymfevocht of lymfe ontstaat dus in onze weefsels en heeft tot taak afvalstoffen en vocht uit het lichaam op te nemen. Nadat lymfevocht minstens één lymfeklier is gepasseerd, zal het weer terechtkomen in de bloedbaan. In onze nek, oksels, liezen en langs de luchtpijp liggen grote aantallen lymfeklieren.

De twee belangrijkste functies van het lymfestelsel zijn:

• het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam. De lymfklieren kunnen we zien als een zuiveringssysteem dat de afvalstoffen uit het lymfevocht filtert.
• afweer tegen infecties. In de lymfeklieren bevinden zich witte bloedcellen die zorgen voor de bestrijding van infecties.

Door een verstoring van het evenwicht tussen de aan- en afvoer van vocht kunnen zich te veel eiwitten en vocht ophopen in het weefsel en ontstaat lymfoedeem. Door het vasthouden van vocht ontstaat een ophoping van dit vocht op plaatsen waar normaal niet of nauwelijks vocht aanwezig is. Lymfoedeem zien we in een bepaald lichaamsdeel, een bepaald orgaan, maar het kan ook voorkomen over het hele lichaam. Vaak zit oedeem bij de enkels en voeten. Een ander symptoom van oedeem is gewichtstoename, je wordt zwaarder omdat er meer vocht in het lichaam zit. Klachten zijn afhankelijk van de plaats waar het lymfoedeem zich bevindt en van de oorzaak. Bij oedeem in de benen bijvoorbeeld zal dit een gespannen en strak gevoel geven, zullen schoenen niet goed meer passen en ontstaan vaak wondjes die slecht genezen.

We onderscheiden bij lymfoedeem de volgende vormen:

• primair lymfoedeem
  Deze vorm van lymfoedeem is aangeboren en ontstaat door een stoornis in de aanleg van het lymfestelsel. De lymfevaten functioneren hierdoor minder goed of er zijn minder lymfebanen aanwezig. Hierdoor zullen op de langere termijn zwellingen ontstaan, meestal tussen 18- en 35- jarige leeftijd, maar eerder komt ook voor.
• secundair lymfoedeem
  ontstaat door beschadiging van het lymfestelsel, bijvoorbeeld na het verwijderen van lymfeklieren, waardoor er geen afvoer van lymfevocht meer mogelijk is. Dit zien we onder andere na de verwijdering van de okselklieren ten gevolge van borstkanker. Beschadiging kan ook ontstaan door een operatie in het hoofd- halsgebied, een gynaecologische ingreep, bestralingen, littekens of na het nemen van een lymfeklierbiopt. Bij warm weer en/of bij een infectie zal ons lichaam meer vocht aanmaken en ook dit kan een oorzaak zijn van zwelling van bepaalde lichaamsdelen.

Behalve zwelling door vochtopeenhoping kan lymfoedeem leiden tot klachten als een zwaar, vermoeid gevoel, pijn en tintelingen, afwijkingen aan de huid, beperking van de beweegmogelijkheden en geeft het een vergrote kans op infecties.

Onze oedeemfysiotherapeut is gespecialiseerd in de behandeling van lymfoedeem na of bij:

• een operatie aan bijvoorbeeld de heup, enkel of knie
• een trauma, zoals een verstuikte enkel
• na oncologische behandeling, bestraling en/of chemotherapie
• lipoedeem
• huidafwijkingen
• een vergrote kans op infecties
• een borstamputatie of een borstbesparende operatie
• verwijdering van bepaalde lymfeklieren
• littekens, fibrose of verklevingen na een operatie

Om de klachten zo zorgvuldig mogelijk in beeld te kunnen brengen zal de oedeemfysiotherapeut starten met een uitgebreid onderzoek en het afnemen van een anamnesegesprek. Zij zal veel vragen stellen, onderzoek doen naar huidstructuren, een omtrekmeting doen van het oedeem en een onderzoek naar uw beweegmogelijkheden.

Aan de hand van dit onderzoek zal er een behandelplan worden opgesteld. De oedeemfysiotherapeut kan gebruik maken van verschillende behandelvormen, zoals compressietherapie, manuele lymfdrainage, lymftaping, littekenbehandeling en/of oefentherapie. Tussen de behandelingen door zal er regelmatig worden gemeten, zodat de fysiotherapeut kan zien of de klachten verminderen en het lymfoedeem afneemt.